آراستگی ظاهر

انسان به اقتضای فطرت، جویای پاکیزگی، زیبایی، تمیزی و آراستگی است و از ژولیدگی، به هم ریختگی و پریشانی نفرت دارد. از آنجا که دین مقدس اسلام منطبق بر این فطرت الهی است به پیروانش دستور می دهد تا همواره، مظاهر زشتی را از خود و محیط زندگی خویش دورسازند و خود را به ویژه هنگام برخورد با دیگران زینت کنند و با ظاهری آراسته و زیبا در معرض دید همنوعان خود ظاهر شوند. از نظر قرآن کریم، استعداد درک زیبایی از جمله مواهب فطری خداوند در روح آدمی است و وجود موجودات زیبا در جهان، پاسخی به این خواسته فطری و نعمتی از نعمت های گرانبهای آفریدگار حکیم است. قرآن کریم انسان ها را به آراستگی و برگرفتن زینت های خود، هنگام رفتن به مساجد دعوت می کند (که البته این توصیه منحصر به آرایش ظاهری نیست و شامل زینت های معنوی مانند طهارت و تقوا نیز می شود.) سپس در آیه بعد، حکم کلی تری را بیان کرده است و نظر کسانی که به غلط آراستگی و زینت را، با دین و تعالیم آسمانی مغایر می پندارند، مردود می شمارد.
( ای رسول خدا!) بگو چه کسی زینت خدا را که برای بندگان خود بیرون آورده و نیز روزی های پاکیزه را حرام کرده است؟ بگو: این برای کسانی است که ایمان آورده اند.پیشوایان عظیم الشان اسلام نیز در این رابطه توصیه های ارزشمندی به پیروان خود کرده اند. امام علی(ع) فرمودند: «آن گونه که هریک از شما خود را برای بیگانه ای می آراید که دوست می دارد او را در بهترین شکل ببیند، باید برای برادرمسلمانش نیز خود را همان گونه بیاراید.» به گزارش مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه قم در سیره پیامبراکرم(ص) نیز آمده است که هرگاه ایشان قصد خروج از منزل یا پذیرفتن کسی را داشتند موی سر خود را شانه می زدند، سرووضع خود را مرتب می کردند، خویش را می آراستند و برای آن که تصویر خود را ببینند در ظرف آبی می نگریستند وقتی علت این امور را پرسیدند، فرمودند: «خداوند متعال دوست دارد، هنگامی که بنده اش به سوی برادرانش می رود، خود را برای دیدار آنان آماده کند و بیاراید.» از امام باقر(ع) نقل شده که رسول خدا(ص) از هر کوی و برزنی که عبور می کردند تا مدتی بوی خوشی فضای آن جا را معطر می ساخت به گونه ای که مردم می فهمیدند که رسول خدا(ص) از آن محل عبور کرده است.
در تعالیم پیشوایان اسلام، درخصوص آراستگی ظاهر، توصیه های فراوانی مطرح شده که توصیه به پوشیدن لباس پاکیزه و آراسته، شانه زدن و مراقبت از موی سر و محاسن، تمیز نگه داشتن بدن و زدودن موهای زاید آن، کوتاه کردن ناخن و موی شارب و پرهیز از آن چه که موجب نفرت و کراهت دیگران می شود، از قبیل بوی بد دهان که ناشی از مسواک نزدن و خلال نکردن دندان ها می باشد از این موارد است.اسلام، روی اصل آراستگی ظاهر (همچون آراستگی باطن) تاکید کرده است. بنابراین، باید توجه داشت که اگر مسلمانی با وضع آشفته و ظاهری زشت و پریشان در جامعه ظاهر شود، به خصوص اگر از نظر شغلی، وابستگی به حکومت اسلامی داشته باشد، وجود او یکی از وسایل تبلیغ علیه اسلام خواهد بود. وارستگی از قید ظواهر، هرگز به این معنا نیست که شخص خود را از آرایش ظاهری محروم کند و بدین وسیله درنظر دیگران خوار و بی مقدار جلوه کند.

آداب ميهماني

اسلام اهميت خاصي براي مسأله ميهمان نوازي قائل شده تا آنجا كه در حديثي از پيغمبر گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ مي خوانيم:‌ الضيف دليل الجنة؛ ميهمان راهنماي راه بهشت است![1].
اهميت و احترام ميهمان به اندازه اي است كه در اسلام به عنوان يك هديه آسماني تلقي شده، رسولخدا ـ صلي الله عليه و آله ـ مي فرمايد: اذا اراد الله بقوم خيرا اهدي اليهم هدية، قالوا: و ما تلك الهدية؟ قال:‌الضيف، ينزل برزقه،‌و يرتحل بذنوب اهل البيت؛ هنگامي كه خداوند اراده كند نسبت به جمعيتي نيكي نمايد هديه گرانبهائي براي آنها مي فرستد، عرض كردند اي پيامبر خدا! چه هديه اي؟ فرمود: ميهمان، با روزي خويش وارد مي شود، و گناهان خانواده را با خود مي برد (و بخشوده مي شوند)[2]
جالب اينكه كسي نزد پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ عرض كرد: پدر و مادرم فداي تو باد، برنامه من اين است كه وضو را به طور كامل انجام مي دهم نماز را بر پا مي دارم، زكات را به موقع مي پردازم، و از ميهمان با آغوش باز و به خاطر خدا پذيرائي مي كنم.
فرمود: بخ بخ بخ ما لجهنم عليك سبيل، ان الله قد برأك من الشح ان كنت كذلك؛ آفرين،‌ آفرين، آفرين بر تو باد! جهنم راهي به سوي تو ندارد، اگر چنين باشي خداوند تو را از هر گونه بخل پاك ساخته است! در اين زمينه سخن بسيار است اما براي اختصار به همين مقدار قناعت مي كنيم.

رعايت سادگي در پذيرائي

با تمام اهميتي كه ميهمان دارد پذيرائيهاي پر تكلف و پر زرق و برق از نظر اسلام نه تنها كار خوبي نيست، بلكه رسماً از آن نهي شده است. اسلام توصيه مي كند كه پذيرائيها ساده باشد، و يك خط جالب عادلانه در ميان ميهمان و ميزبان ترسيم كرده است و آن اينكه: ميزبان از آنچه دارد مضايقه نكند، و ميهمان نيز بيش از آن را انتظار نداشته باشد! امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: المؤمن لايحتشم من اخيه، و ما ادري ايهما اعجب؟ الذي يكلف اخاه اذا دخل عليه ان يتكلف له؟ او المتكلف لاخيه؟ افراد با ايمان از برادر مؤمن خود رودرواسي ندارند، و من نمي دانم كداميك از اين دو عجيبتر است؟ كسي كه به هنگام ورود بر برادر خود او را به تكلف مي افكند؟ و يا كسي كه شخصاً به سراغ تكلف براي ميهمان مي رود؟[3].
سلمان فارسي از پيغمبر گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ چنين نقل مي كند كه فرمود: اِنْ لا نتكلف للضيف ما ليس عندنا، و ان نقدم اليه ماحضرنا؛ براي ميهمان نسبت به آنچه نداريم تكلف نكنيم، و آنچه موجود است مضايقه ننمائيم.[4]

حقوق ميهمان

گفتيم ميهمان از نظر اسلام يك هديه آسماني، و فرستاده و رسول خداست، و بايد او را همچون جان گرامي داشت و نهايت احترام را درباره او انجام داد، تا آنجا كه اميرمؤمنان علي ـ عليه السلام ـ از پيغمبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ نقل مي كند كه فرمود: من حق الضيف ان تمشي معه فتخرجه من حريمك الي البر؛ از حقوق ميهمان آنست كه او را تا در خانه بدرقه كني[5].
و تا آنجا كه به تكلف نيانجامد بايد وسايل آسايش و راحتي او را فراهم كرد، تا آنجا كه در حديثي داريم يكي از حقوق ميهمان اين است كه حتي خلال را براي او فراهم سازند قال رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ: ان من حق الضيف ان يعد له الخلال![6].
گاه مي شود ميهمانها افرادي كم رو و خجالتي هستند و به همين دليل دستور داده شده است كه از آنها درباره غذا خوردن سؤال نكنند، بلكه سفره غذا را آماده سازند، اگر مايل بود بخورد، چنانكه امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: لا تقل لا خيك اذا دخل عليك اكلت اليوم شيئا؟ و لكن قرب اليه ما عندك، فان الجواد كل الجواد من بذل ما عنده؛ هنگامي كه برادرت بر تو وارد شود از او سؤال نكن آيا امروز غذا خورده اي يا نه؟ آنچه داري براي او حاضر كن، چرا كه سخاوتمند واقعي كسي است كه از بذل آنچه حاضر دارد مضايقه نكند.[7]
از جمله وظايف ميزبان در پيشگاه خدا اين است كه غذائي را كه آماده ساخته است تحقير نكند، چرا كه نعمت خدا هر چه باشد عزيز و محترم است، ولي در ميان مترفين و ارباب تكلف معمول است كه هر قدر سفره را رنگين كنند مي گويند: چيز ناقابلي بيش نيست و لايق مقام شما نمي باشد! همانگونه كه ميهمان نيز وظيفه دارد آنرا كوچك نشمرد.
در حديثي از امام صادق ـ عليه السلام ـ مي خوانيم: هلك امروءً احتقر لاخيه ما يحضره و هلك امروء احتقر من اخيه ما قدم إليه؛
ميزباني كه آنچه را براي برادرش آماده ساخته كوچك بشمرد هلاك (و گمراه) شده است، همچنين ميهماني كه آنچه را كه نزد او حاضر كرده اند كوچك بشمرد گمراه است![8].
اسلام به قدري در گرامي داشتن ميهمان موشكاف است كه مي گويد به هنگامي كه ميهمان وارد مي شود به او كمك
كنيد اما براي رفتن از منزل به او كمك نكنيد مبادا تصور شود مايل به رفتن او هستيد![9].

وظايف ميهمان

هميشه مسئوليتها جنبه متقابل دارد يعني همانگونه كه ميزبان وظايف مهمي در برابر ميهمان دارد در جهت مقابل نيز ميهمان وظايف قابل ملاحظه دارد.
علاوه بر آنچه در احاديث بالا ذكر شد ميهمان موظف است آنچه را صاحب خانه در مورد منزلش پيشنهاد مي كند انجام دهد، في المثل هر جا را براي نشستن پيشنهاد مي كند بپذيرد.
امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: اذا دخل احدكم علي اخيه في رحله فليقعد حيث يامر صاحب الرحل، فان صاحب الرحل اعرف بعورة بيته من الداخل عليه؛ هنگامي كه يكي از شما وارد منزلگاه برادر مسلمانش مي شود هر جا به او پيشنهاد مي كند، بنشيند،‌چرا كه صاحب منزل به وضع منزل خود و آن قسمتهائي كه نبايد آشكار گردد آشناتر است.[10]
كوتاه سخن اينكه مسأله ميهمان نوازي و آداب ميهمان داري و وظايف و خصوصيات هر كدام بحث گسترده اي را در آداب معاشرت اسلامي به خود اختصاص داده[11].
اما با نهايت تأسف در عصر ما كه عصر غلبه ماديگري بر جهان است اين سنت قديمي انساني چنان محدود شده كه در بعضي از جوامع غربي تقريباً برچيده شده است و شنيده ايم هنگامي كه بعضي از آنها به كشورهاي اسلامي مي آيند و گستردگي ميهمان داري و ميهمان نوازي را كه هنوز در خانواده هاي اصيل اين مرز و بوم به صورت گرم و مملو از عواطف برقرار است مي بينند، شگفت زده مي شوند كه چگونه ممكن است افرادي بهترين وسائل موجود خانه و با ارزش ترين غذاهاي خود را براي پذيرائي مهمانهائي كه گاهي با آنها ارتباط كمي دارند، و شايد تنها در يك سفر كوتاه آشنا شده اند بگذارند؟!.
ولي توجه به احاديث اسلامي كه گوشه اي از آن در بالا آمد دليل اين ايثار و فداكاري را روشن مي سازد و محاسبات معنوي را در اين رابطه مشخص مي كند، محاسباتي كه براي ماده پرستان فرهنگ نامفهومي است.

آداب اسلامى

س: منظور از آداب اسلامى چيست؟

ج: آداب اسلامى عبارتست از رهنمودهاى اسلام در باره بسيارى از جزئيات و مسائل مربوط به زندگى انسان كه در بعضى موارد توصيه فرموده كه انجام داده شود و در بعضى موارد ديگر سفارش كرده است كه انجام نگيرد، و در عين حال، احكام واجب و حرام در باره آنها صادر نفرموده است. ولى بى ترديد، توجه به اينگونه دستورات اسلام، فرد و جامعه را در مسير تكامل مى اندازد، و در دنيا و آخرت مقام انسان را بالا مى برد.

س: اگر آداب اسلامى موجبات ترقى انسان را فراهم مى سازند. چرا اسلام آنها را بصورت واجب و حرام مقرر نفرموده است؟

ج: اسلام، ضعف طبيعى بشر را به حساب آورده است. خداوند هيچگاه نخواسته است با احكام دشوار و طاقت فرسا انسانها را به ستوه آورد از اين رو در مورد مسائل ضرورى دينى و دنيوى، صريحاً حكم به وجوب يا حرمت داده است اما، در موارد ديگر به خود انسان واگذار كرده است و به انسان اختيار داده است كه اينگونه كارها را انجام دهد تا ندهد، در عين حال اسلام در هر مورد جزئى و كلى اشاره كرده است كه اين كار خوب و پسنديده است يا زشت و ناپسند، تا مردم سختكوش كه همواره در صدد ترقى و تعالى خود و جامعه شان هستند، به اين آداب عمل كنند و به پاداش نيك در اين جهان و در جهان ديگر نائل آيند.

س: ممكن است براى آداب اسلامى مثالهايى بزنيد؟

ج: آداب اسلامى بسيارند. در اينجا فهرست مختصرى از آنها را مى آوريم:

1 ـ آداب زن گرفتن و شوهر كردن، شرايطى كه دختر بايد داشته باشد و شرايطى كه پسر بايد داشته باشد، از نظر: ايمان، اخلاق، قيافه، ثروت، اصل و نسب و كمال.

2 ـ آداب ازدواج، مهريه، نوازش و همخوابگى، اخلاق زناشويى و عده نگهداشتن.

3 ـ آداب باردارى، شير دادن، و تربيت فرزندان.

4 ـ آداب كاركردن در داخل خانه و بيرون خانه، براى زن و شوهر.

5 ـ آداب لباس: نوع پارچه، رنگ، مشخصات و تعداد لباس.

6 ـ آداب موى سر، صورت، ابرو و ديگر جاهاى بدن. شانه زدن، روغن زدن، تراشيدن، آرايش، پيچيدن، برطرف كردن، دارو كشيدن و غيره.

7 ـ آداب بهداشت بدن، روغن زدن، كيسه كشيدن، و ورزش كردن.

8 ـ آداب خوردن و آشاميدن.

9 ـ آداب خواب رفتن و بيدار شدن از خواب، كشيدن دست و پا و به پشت خوابيدن و غيره.

10 ـ آداب سرمه كشيدن چشم، مسواك زدن دندان، خلال كردن، خوشبو كردن دهان و ديگر اعضاى بدن.

11 ـ آداب گرمابه رفتن: وارد شدن، بيرون آمدن، تطهير با آب. بر طرف كردن نجاست و لنگ بستن.

12 ـ آداب وارد شدن و نشستن در مجالس: پيش سلام بودن، جاباز كردن، نگهداشتن زبان و چشم و گوش از كارهايى كه با نشستن درحضور ديگران منافات دارد، مانند درگوشى صحبت كردن، و وراجى كردن، مؤدب نشستن و درست نشستن.

13 ـ آداب غذاخوردن و هم غذا شدن، شستن دست قبل و بعد از إذا، تا گرسنه نشود نخورد، پيش از آنكه كاملاً سير شود دست از غذا بكشد، كيفيت نشستن سر سفره و شروه به غذا با بسم الله و شكر خدا.

14 ـ آداب آب نوشيدن ايستاده يا نشسته، جرعه آشاميدن يا مكيدن و با فاصله آب خوردن.

15 ـ آداب كسب و تجارت.

16 ـ آداب كشاورزى.

17 ـ آداب حفظ سلامتى، بهداشت، پيشگيرى و درمان.

18 ـ آداب آموزگارى و شاگردى، درس و كتاب، تاليف و نگارش و مباحثه و گفتگو براى تمرين درس.

19 ـ آداب معاملات خريد و فروش، اجاره و رهن و غيره.

20 ـ آداب نگاهدارى مرغ و پرندگان.

21 ـ آداب تميزكردن اتاق و حياط خانه و چگونگى خانه و اتقاهايش.

22 ـ آداب نگاهدارى چارپايان و ديگر حيوانات، آب و علوفه دادن و جابجا كردن.

23 ـ آداب ساختمان بالا بردن و ساختن بنا روى زمين.

24 ـ آداب خيابان كشى، حفر چاه و كانال كشى رودخانه.

<
نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

کد را وارد نمایید:

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:

نویسنده : اصغررجعتی

تاریخ :

زمان :

.:: This Template By : Theme-Designer.Com ::.

آرشيو ماهانه

نويسندگان

اصغررجعتی

ديگر موارد

ورود اعضا:

نام :

وب :

پیام :

2+2=:

(Refresh)

خبرنامه وب سایت:

آمار وب سایت:
بازدید امروز : 9
بازدید دیروز : 0
بازدید هفته : 9
بازدید ماه : 153
بازدید کل : 45138
تعداد مطالب : 52
تعداد نظرات : 2
تعداد آنلاین : 1

خبرنامه وبلاگ:

برای ثبت نام در خبرنامه ایمیل خود را وارد نمایید

... ... ... ...

معرفت دینی